Czy recykling rozwiązuje problem plastikowych śmieci?

Obecnie mierzymy się ze skutkami ogromnej produkcji plastiku i jego nadmiernego użytkowania. Czy recykling to rozwiązanie problemu odpadów z tworzyw sztucznych?

Czym jest recykling?

Recykling polega na powtórnym wykorzystaniu odpadów, które prowadzi do wytworzenia materiałów w formie recyklatu, używanych w nowych produktach. Jego celem jest ograniczenie eksploatacji zasobów naturalnych i ilości śmieci. W odpadach kryją się często cenne surowce, które dzięki systemowi zbiórki, oczyszczania i przetwarzania są zawracane do obiegu produktowego. W ten sposób np. materiał z butelki PET może być wykorzystany w produkcji kolejnej butelki PET. Materiały takie, jak: papier, plastik, szkło czy metal, mają szansę otrzymać drugie życie. Recykling jest ważnym działaniem proekologicznym ukierunkowanym na budowanie zrównoważonej przyszłości naszej planety.

Czy wiesz, czym właściwie jest plastik?

Przejdźmy teraz do drugiego ważnego pojęcia, czyli plastiku. Tym słowem określa się potocznie różne rodzaje tworzyw sztucznych, które powstają z ropy naftowej i gazu ziemnego na skutek polimeryzacji. Wiele z nich jest stosowanych w opakowaniach. Są nimi:

1. Politereftalan etylenu (PET) – przezroczysty i wytrzymały materiał, często recyklingowany we włókna poliestrowe. Powszechnie używany do produkcji opakowań do żywności i napojów czy naczyń jednorazowego użytku. PET nie może być recyklingowany w nieskończoność, bo za każdym razem coraz bardziej traci na jakości. W systemie oznaczania plastiku ma numer 01.

2. Polietylen wysokiej gęstości (PE-HD lub HDPE) – jeden z najbezpieczniejszych rodzajów plastiku, gęstszy, mocniejszy i grubszy niż PET. Używany do produkcji zabawek i akcesoriów dla dzieci, pojemników na żywność, folii spożywczej. W systemie oznaczania plastiku ma numer 02.

3. Polichlorek winylu (PCV lub PVC) – wytrzymały i elastyczny, jego zastosowanie jest ograniczone do rur, izolacji kabli i przewodów elektrycznych, ram okiennych i akcesoriów medycznych (np. strzykawek, zestawów do kroplówek). Do niedawna był tworzywem sztucznym stosowanym najczęściej na świecie. Niestety, procesy jego produkcji i utylizacji są szkodliwe dla zdrowia. W systemie oznaczania plastiku ma numer 03.

4. Polietylen niskiej gęstości (PE-LD lub LDPE) – cienki i elastyczny, dość bezpieczny dla zdrowia (mniej niż HDPE), często recyklingowany. Ma zastosowanie w produkcji opakowań do żywności i akcesoriów medycznych. W systemie oznaczania plastiku ma numer 04.

5. Polipropylen (PP) – odporny na wysoką temperaturę, jeden z najbezpieczniejszych dla zdrowia. Może być wielokrotnie używany i recyklingowany. Stosowany do produkcji opakowań do żywności, pampersów, wkładek higienicznych, a także rur czy części samochodowych. W systemie oznaczania plastiku ma numer 05.

6. Polistyren (PS) – twardy, ale dość kruchy. Nie powinien mieć kontaktu z żywnością, ale niestety zdarza się, że wchodzi w skład opakowań na wynos. Produkuje się z niego sztuczną biżuterię, elementy sprzętu AGD, materiały dla branży budowlanej, np. styropian. Toksyczny i szkodliwy dla środowiska. To właśnie z niego najczęściej powstaje mikroplastik trudny do recyklingu. W systemie oznaczania plastiku ma numer 06.

7. Pozostałe plastiki (O lub OTHER) – do tej kategorii wrzuca się wszystkie pozostałe rodzaje plastiku. Znajdują się tu zarówno nieszkodliwe tworzywa sztuczne, np. tritan, wolny od BPA, jak i materiały zawierające groźny dla zdrowia bisphenol A. W systemie oznaczania plastiku znajdziemy tę grupę pod numerem 07.

Jak długo rozkłada się plastikowa butelka?

Każdy z rodzajów plastiku ma inne właściwości i inaczej się zachowuje w zależności od otoczenia. W publikacji Degradation Rates of Plastics in the Environment, która ukazała się na łamach czasopisma naukowego ACS Sustainable Chemistry & Eniginneering, wydawanego przez Amerykańskie Towarzystwo Chemiczne, czytamy, że np. biopolimer polilaktyd PLA, rozkłada się 20 razy szybciej na lądzie od HDPE, podczas gdy w środowisku wodnym osiąga podobny czas. Według autorów tego artykułu, okres połowicznego rozpadu w przypadku butelki HDPE wynosi od 58 lat, a w przypadku rury z tego materiału sięga nawet 1200 lat. W opracowaniu podkreślono również potrzebę przeprowadzenia lepszych badań eksperymentalnych, które pomogłyby ocenić prawdziwy wpływ tworzyw sztucznych na środowisko naturalne. Zanim poznamy wyniki badań, już dziś powinniśmy zadbać, żeby jak najmniej plastiku zaśmiecało nasze środowisko.

Dowiedz się więcej o składzie, produkcji i zastosowaniu plastiku

Korzyści z recyklingu plastiku

Jakie są argumenty za gromadzeniem, sortowaniem i ponownym wykorzystaniem plastiku?

• Ochrona środowiska – recykling pozwala na zmniejszenie ilości odpadów trafiających do środowiska naturalnego.

• Oszczędność zasobów – tworzenie nowego plastiku wymaga surowców petrochemicznych, takich jak ropa naftowa i gaz ziemny. Recykling pozwala na ich zaoszczędzenie i redukcję emisji gazów cieplarnianych związanych z produkcją plastiku.

• Energooszczędność – w produkcji plastiku z recyklingu zazwyczaj zużywa się mniej energii niż podczas wytwarzania go od nowa.

• Tworzenie miejsc pracy – w miarę rosnącej świadomości ekologicznej, sektor recyklingu może się rozwijać i przyczyniać do zatrudnienia i wzrostu gospodarczego.

• Zachowanie przestrzeni składowania – recykling pomaga zmniejszyć ilość odpadów trafiających na składowiska, co wpływa na wydłużenie czasu życia istniejących składowisk.

Czy plastik można wykorzystywać w nieskończoność?

Plastiku nie można przetwarzać mechanicznie w nieskończoność, bez ograniczeń. Materiał po pewnym czasie degraduje, choć rozwiązaniem może być recykling chemiczny, który pozwala zachować strukturę polimerów. Na ile skuteczne jest to rozwiązanie, przekonamy się w najbliższych latach.

Co z recyklingiem i problemem plastikowych śmieci?

Recykling nie rozwiązuje w pełni problemu zaśmiecenia świata plastikiem. Do tego potrzebne są bardzo duże zmiany, związane m.in. ze sposobami produkcji, konsumpcji czy odpowiedzialności za środowisko każdego z nas. Na europejskim podwórku, próbą zmierzenia się z tymi wyzwaniami było wprowadzenie tzw. dyrektywy plastikowej (Single Use Plastics, SUP), która m.in. zakazała kilku plastikowych produktów jednorazowego użytku. Co ważniejsze jednak, promuje także recykling, poprzez wprowadzenie wymogów wykorzystania recyklatu z butelek PET i zwiększenie wymaganych poziomów zbiórki. Ten drugi aspekt, stanowi bezpośrednią przyczynę ustanowienia systemu kaucyjnego w Polsce od 2025 r. Od tego roku zacznie też obowiązywać selektywna zbiórka tekstyliów, w których też znajduje się plastik. Z tej frakcji i opon do środowiska przedostaje się najwięcej mikroplastiku. Te wszystkie działania mają przełożyć się na lepszą segregację odpadów, od której zależy recykling. Ile z nich zostanie przetworzonych, zależy od konsumentów i producentów.

Posłuchaj wywiadu: Zasypani z własnej woli – czy plastik to całe zło tego świata?